Ο ποιητής της αγάπης

«Αν η ποίηση είχε τους αγίους της, ο Νικηφόρος Βρεττάκος θα έπρεπε να είναι ένας από τους πρώτους στο εορτολόγιο. Γιατί όλη του η ζωή, όλο του το έργο, όλο του το είναι κλείνονται σε μια λέξη: αγάπη», έγραφα πριν από 15 χρόνια στην «Κυριακάτικη Ε», αναφερόμενος στην απώλεια του ποιητή που επήλθε στις 4 Αυγούστου 1991, στα 79 του χρόνια.

Ο ίδιος, άλλωστε, σε μια συνέντευξη που του είχα πάρει για την «Ε», στις 27 Δεκεμβρίου 1979, σ' ένα μικρό αφιέρωμα για τα 50χρονά του στην ποίηση, αναφερόμενος στο έργο του, αλλά και στην προσωπική του συμπεριφορά, είχε πει:

«Πρόθεσή μου, πάθος της ψυχής μου θα έλεγα, ήταν να ξυπνήσω στον συνάνθρωπο την αγάπη του προς το αγαθό της ζωής και το χρέος του προς αυτήν, να του προξενήσω ένα χαμόγελο».

Ο ίδιος, ωστόσο, ο βίος του ποιητή στάθηκε φειδωλός στο χαμόγελο. «Ολα μου τα χρόνια, θα μπορούσα να ειπώ, υπήρξαν δύσκολα. Εκανα έναν πόλεμο με τις σκληρές βιοτικές συνθήκες και μ' έναν ακατανόητο κόσμο», είχε πει στην ίδια συνέντευξη.

Από τους κατατρεγμένους της γενιάς του, ευτύχησε στα στερνά του να απολαύσει ένα αντίδωρο από την αγάπη που τόσο απλόχερα σκόρπιζε. Μέχρι που και η φειδωλή, καχύποπτη και συντηρητική Ακαδημία Αθηνών αξιώθηκε, τρία χρόνια πριν από το θάνατό του, να τον κάνει μέλος της.

Ιδού πώς ο ίδιος είχε δεχτεί την υποδοχή που του έγινε στο ανώτατο πνευματικό ίδρυμα της χώρας, σε συνέντευξη που του είχα πάρει για την «Ε», στις 8 Φεβρουαρίου 1988:

«Απλώς θα έλεγα πως την υποδοχή αυτή τη βλέπω σαν έναν σταθμό σε μια μακριά πορεία που έγινε ανάμεσα στη Σκύλλα και τη Χάρυβδη. Οταν φτάνει κανείς υπό βροχήν σ' έναν σταθμό, δεν μπορεί παρά να νιώθει ικανοποιημένος».

Γιατί ποιητής

Και μια απάντηση, στη συνέντευξη του 1979, στην ερώτηση τι ήταν αυτό που τον έφερε και τον κράτησε στην ποίηση:


«Η διαδικασία της καλλιτεχνικής δημιουργίας μοιάζει σαν να κρύβει μέσα της κάποιο μυστικό που είναι δύσκολο να ερμηνευτεί. Το ίδιο είναι δύσκολο να καθορίσει κανείς τους παράγοντες που τον κάνουν να είναι ποιητής και τίποτε άλλο, μουσικός και τίποτε άλλο, ζωγράφος και τίποτε άλλο. Θα έλεγα πως ένας καλλιτέχνης έρχεται στον κόσμο φέρνοντας μέσα του μια ιδιαίτερη ευαισθησία, φορτωμένος με πομπούς και δέκτες, ξεχειλίζει από τα εξωτερικά ερεθίσματα και δέχεται και εκτονώνεται, χτίζοντας το καλλιτεχνικό του έργο με αυτό το περίσσευμα. Χωρίς την εκτόνωση αυτή, η ζωή του σ' αυτό τον κόσμο θα ήτανε δύσκολη. Το τι με κράτησε λοιπόν στην ποίηση είναι εύκολο να εννοηθεί. Ηταν η ανάγκη να απαλλαγώ από τα βάρη που με φόρτωναν οι εξωτερικοί πομποί, για να μπορέσω να υπάρξω».

Και μια (προφητική θα έλεγα) απάντησή του στο ερώτημα για το αν είναι αισιόδοξος για το μέλλον τού κόσμου (πάντα από τη συνέντευξη του 1979):

«Η λύτρωση του κόσμου δεν είναι θέμα μιας κοντινής προοπτικής. Είμαι αισιόδοξος, βλέπω το μέλλον, αλλά το βλέπω πολύ μακριά».

- Θέλετε να πείτε ότι θα χειροτερέψουν τα πράγματα πριν καλυτερέψουν;

«Η σημερινή εμπλοκή του κόσμου, φανερή σε όλους μας, δεν φαίνεται να αποτελεί μια προσωπική ατυχία για την ανθρωπότητα. Αν χειροτερέψει, πράγμα που είναι πολύ πιθανό, το ξεμπλοκάρισμά της θα χρειαστεί ανυπολόγιστο σε μάκρος χρόνο. Αν φτάσουν και σε δυναμικές αναμετρήσεις και οι νικημένοι -γιατί όλοι θα είναι νικημένοι- ιδούν ρεαλιστικά την πραγματικότητα και υποχρεωθούν από τα ίδια τα πράγματα να σκεφτούν ανθρώπινα, θ' αρχίσει ένα νέο στάδιο για την ανθρωπότητα. Αλλά, ή έτσι ή αλλιώς, είμαι βέβαιος πως η απόληξη της παραφροσύνης θα είναι κάποτε ο σωφρονισμός, που ήδη υπάρχει, αλλά δυστυχώς μόνο στους λαούς».

Ενδιαφέρον έχει για έναν δηλωμένο αριστερό ποιητή όπως ο Βρεττάκος και η απάντησή του σε μια πασχαλινή συνέντευξη, στις 10 Απριλίου 1988, στην «Κυριακάτικη Ε», στο ερώτημα αν είναι αντιφατικό να είναι κανείς ταυτόχρονα κομμουνιστής και θρησκευόμενος:

«Οταν ένας θρησκευόμενος είναι και κομμουνιστής, αυτό σημαίνει πως είναι και έμπραχτα θρησκευόμενος. Στην ουσία, είναι και οι δύο θρησκευόμενοι, μια που ο άνθρωπος αποτελεί το υψηλότερο ορατό αντικείμενο λατρείας σ' αυτή τη γη. Εχω ειπεί μια φράση για όσους πιστεύουν ή χρησιμοποιούν την έννοια του Θεού για να υποδηλώσουν την τελειότητα: "ο πλησιέστερος δρόμος προς τον Θεό περνάει μέσα από τον άλλον άνθρωπο". Ολα τα άλλα είναι επιλογές της προσωπικής μας ελευθερίας».



Δ.Γκ.



ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 05/08/2006